5G nedir? internet son dönemde en çok konuşulan teknoloji. Peki veri alış-veriş hızında ve iletişim cihazlarında devrim yaratacağı söylenen 5G teknolojisi nedir?
5G, mobil telefonların kullandığı hücresel ağlarda bulunan teknolojik alt yapının yeni kurallar ile yeniden yapılandırılması. Bu çerçevede radyo frekansları, işlemciler ve antenlerin kullanılma şeklinde yapılan değişiklikler ve kapasite yükseltici yeni eklemelerden söz edebiliriz.
1970’lerden bu yana farklı şirketlerin mühendisleri hücresel ağların yapılandırılması için standartlar üzerinde anlaşıyor ve altyapı noktasında işbirliği içerisinde hareket ediyor. İletişim cihazları da bu altyapı standardına uygun şekilde üretiliyor. Aşağı yukarı her 10 yılda bir gelişen teknolojiler ışığında daha fazla verim alabilmek ve daha iyi hizmet sunabilmek için bu altyapının kodları ve malzemesi değiştiriliyor.
İşte 5G bu altyapının 5. kez değiştirilmesi anlamına geliyor. Elbette bu alt yapı her değiştiğinde tüketicilerin yeni cihazlar satın alması gerekiyor. Eskiden değişim fazla hızlı olmadığı için geçiş süreci de uzun yıllara yayılıyordu. Ne var ki, günümüzde alt yapı değişikliklerinin de zaman aralığı kısalmaya başladı.
5G ne kadar hızlı?
Bu sorunun cevabı nerede yaşadığınıza, hangi servis operatörünü kullandığınıza ve 5G trenine ne zaman binmeye karar verdiğinize göre değişecek. Ancak varolan hızlara kıyasla sorunun basit cevabı: çok hızlı.
Örneğin Qualcomm firması yaptığı testlerde saniyede 4,5 gigabit hızlara ulaşıldığını açıkladı ancak bu ulaşılan en yüksek hız. Ortalama hızın saniyede 1,4 gigabit olduğu belirtiliyor ki bu bile var olan en hızlı 4G iletişiminden 20 kat hızlı bir teknoloji. Yüksek çözünürlüklü bir filmi indirmek ortalama süratlerle yalnızca 15 saniye sürecek.
Eğer 4 veya 5 gigabit hızlarına ulaşırsanız şimdikinden 100 kat daha hızlı bir iletişim gücüne sahip olacaksınız ve ‘indir’ tuşunun yerini ‘oynat’ tuşu alacak çünkü dokunmanızla filmin oynamaya başlaması aynı anda olacak. Bir televizyon dizisinin tüm sezon ve bölümlerini yüksek çözünürlükte indirmeniz bir dakika sürmeyebilecek.
İnternet sitelerinin yüklenmesinde yaşanan gecikme süreleri de dramatik şekilde azalacak. Bir siteye ulaşmak için veriler farklı servis sağlayacıları ve fiziki merkezlerden geçmek zorunda. Günümüzde 50 ila 100 milisaniyelik gecikmeler normal kabul ediliyor. Bu alanda da yeni teknolojiler barındıran 5G ile gecikme süresi birkaç milisaniyeye inecek.
5G Teknolojisinin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Günümüzde kullanılan akıllı telefonların en önemli sorunlarından biri, düşük pil ömrü. 5G teknolojisiyle enerji tüketiminin azaltılması ve cihazların pil ömrünün uzatılması hedefleniyor. Keza yapılan araştırmalar, 5G teknolojisini destekleyen akıllı cihazların ayda bir kez şarj edilmesinin yeterli olacağına dair sinyaller veriyor. 5G teknolojisinin getirdiği en büyük avantaj, daha önce deneyimlenmemiş ölçüde yüksek hız. Söz konusu hızın sağlıktan eğitime, ulaşımdan eğlenceye, reklamdan ticarete, tıptan sosyal yaşama kadar sayısız alanda kullanıcılara avantajlı olanaklar sunduğunu söyleyebiliriz. Ancak 5G teknolojisinin bazı dezavantajları da bulunuyor. Söz konusu dezavantajlardan ilki, kurulum pahalılığı. 5G teknolojisine adaptasyon sağlamak için gerekli altyapıyı kurmak, yüksek maliyetleri de beraberinde getiriyor. Öte yandan, henüz tüm dünya için yeni olan bu teknolojinin bazı güvenlik sorunları olabileceğinden endişe ediliyor. Yazılım geliştirme süreçlerinin nasıl ilerleyeceğine bağlı olarak, bahsi geçen dezavantajlar da ortadan kaldırılabilir gibi görünüyor.Neyi değiştirecek?
İletişim ve gecikme alanlarındaki bu hızların başta sanal gerçeklik uygulamaları olmak üzere pek alanda devrim niteliğinde gelişmelere kapı açması bekleniyor. Cihazların hafiflemesi, daha serbest ve mobil hale gelmesiyle sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik uygulamlarının günlük hayatın bir parçası haline gelebileceği konuşuluyor. Sosyal hayatınızdan iş hayatınıza, eğiitimden eğlenceye, reklam uygulamalarından yeni iş alanlarına, tıptan ticarete pek çok noktada 5G hayatı değiştirecek. Örneğin bir futbol maçını stadyumda izlerken sahaya telefonunuzun kamerası ve arttırılmış gerçeklik gözlüğünüzle baktığınızda oyuna ve oyunculara ilişkin görmek istediğiniz her bilgiyi gecikme ve bekleme yaşanmaksızın anında görebileceksiniz. Cihazların ne kadar küçüleceğine bağlı olarak belki hakemler ve oyuncuların kendileri de bu teknolojiden yararlanacak.
5G Teknolojisi Beraberinde Hangi Yenilikleri Getirecek?
5G teknolojisiyle elde edilen yüksek hız ve düşük gecikme süresi, teknolojinin birçok alanında devrim niteliğinde gelişmelerin kapılarını aralayabilir. Özellikle sanal gerçeklik uygulamalarının 5G teknolojisiyle yepyeni bir boyut kazanması bekleniyor. Ortak bir ağı paylaşan tüm cihazlar 5G teknolojisi sayesinde çok daha hızlı bir şekilde veri alışverişi yapabileceği için, bu teknolojinin nesnelerin interneti alanında da önemli gelişmelere önayak olacağını söyleyebiliriz.
Nesnelerin interneti (IoT), akıllı ev eşyalarından sürücüsüz arabalara, sesli asistanlardan insansız hava araçlarına kadar sayısız alanda başrolü oynuyor. 5G teknolojisiyle nesnelerin internetinin gündelik yaşama daha fazla taşınması; buzdolabı, saat, klima, televizyon ve kahve makinesi gibi birçok eşyanın arasında yüksek hızlı iletişim kurulabilmesi bekleniyor.
5G teknolojisinin sunduğu geniş kapsama alanı, başta kırsal alanlar olmak üzere birçok bölgede halen yaşanan sorunlara çözüm getirebilir. Uzun vadede mobil ağ erişimi olanaklarının artması, bu sayede de bölgesel ekonomilerin güç kazanması da beklentiler arasında. 5G uyduları birbirleriyle bağlantı kurmanın yanı sıra diğer ağlarla da birleşebileceği için, bu teknolojiyle sunulan hizmetlerin en uzak yerleşim yerlerine dek ulaşabileceği tahmin ediliyor.
5G hizmeti ne zaman verilmeye başlanacak?
İspanya’nın Barselona şehrinde gerçekleştirilen Mobil Dünya Kongresi’nde yapılan son model akıllı telefon tanıtımlarında en öne çıkan teknolojik özellik birçok cihazın son nesil iletişim gücü olan 5G veri ve internet bağlantısını destekliyor omasıydı. Ne var ki, henüz bu hizmeti alabileceğiniz bir yer yok. Dolayısıyla 5G cihazları almak için acele etmenin pek bir anlamı bulunmuyor.
Örneğin bu hizmetin ABD’de 2019’un ikinci yarısından itibaren hizmete girmesi planlanıyor ama kesin bir tarih yok. Üstelik ABD’nin tamamında da değil, önce belli şehirlerde ve bölgelerde başlayacak. ABD’yi İngiltere, Almanya, İsviçre, Çin, Güney Kore ve Avustralya takip edecek. Türkiye için bir tarihten bahsetmekse şimdilik zor.
Euronews muhabiri Emma Beswick’e konuşan F5 Network şirketinin başmühendisi Bart Salaets, 5G’nin hayatlarımızı nasıl etkileyeceğini şu sözlerle değerlendirdi:
“Film indirme örneği aslında herşeyi özetliyor. Bugün HD kalite bir filmi bilgisayarınıza 10 dakikada indiriyorsunuz. 5G ile bu bir saniye dahi sürmeyecek. Doktorlar farklı ülke ve şehirlerdeki robotik aygıtları kullanarak milisaniyelik gecikme dahi yaşamadan oradaki hastanın ameliyatını gerçekleştirebilecek. Akıllı şehirler, evler, araçlar hepsi için devrim niteliğinde olacak.”
5G’nin riskleri neler?
Salaets’e göre 5G hizmeti 2020 ila 2022 yılları arasında kullanmaya başlayabileceğiz ve bu teknolojinin de her teknoloji gibi bazı riskleri bulunuyor. Salaets o riskleri şöyle anlatıyor:
“5G yüzbinlerce yeni anten ve baz istasyonu kurulmasını gerektiyor. Bunun sağlığımız üzerinde uzun vadeli etkilerinden endişe duyan çok sayıda insan var. Bunun yanında 5G bir önceki 4G’ye kıyasla daha yüksek güenlik riskleri içeriyor çünkü daha fazla arka kapı uygulaması ve açıkları mevcut.”
5G ile 4G Arasındaki Farklar Neler?
Yeni nesil bir kablosuz teknolojiye geçiş yapıldığında, en dikkat çeken özellik internetin hızı olur. 5G ağları, 10 Gbps ile 20 Gbps’lik hızlara ulaşabilecek potansiyele sahiptir. 5G, 4G ağlarının hızlarını geçmekle yetinmezken, aynı zamanda birçok insanın evine gelen kablolu internetten de çok daha hızlıdır. 5G, fiber optik bağlantılara rakip olacak düzey de ağ hızları sunar. 5G’nin sunduğu en önemli özellik hızdır fakat diğer özelliklerden bir tanesi de ağ gecikmesinde azalma sağlamasıdır yani ping’i en az düzeye indirir. 5G, telefon ile karşı sunucu arasındaki verilerin iletilmesi sırasında geçen süreyi bir hayli azaltır ve veriye ulaşımın daha hızlı yaşanmasını sağlar. Ağ gecikmesi birçok etkene bağladır fakat 5G ağları ideal koşullarda, 4G’ye kıyasla 60 ila 120 kat daha düşük gecikme verir. Bu gecikme hızları, sanal gerçeklik gibi bir dizi uygulamaları da günümüz şartlarında kullanılabilir hale getirecektir.
5G’de Kullanılan Teknolojiler
5G’nin hız ve gecikme iyileştirmelerini mümkün kılmak için bir dizi bağımsız teknoloji bir araya getirildi. Bu teknolojilerden, en önemlilerini aşağıda bulabilirsiniz.
Milimeter Wave (mmWave):
5G ağları, 30 ila 300 GHz aralığındaki frekansları kullanır. Milimeter Wave isminin kullanılmasının sebebi, kullanılan frekansların dalga boylarının 1 ile 10 milimetre arasında değişmesidir. Bu frekanslı bantlar, 4G LTE’de kullanılan düşük frekanslı sinyallere kıyasla daha çok bilgi taşıma özelliğine sahiptir. MmWave teknolojisi önceden hem pahalı hem de uygulaması zordu. Teknolojide yapılan ilerlemeler sayesinde, artık bu teknoloji 5G’nin içinde kullanılmaya başlandı.
Küçük Hücre Düğümleri (Small Cells):
Milimetre dalga aktarımının bir dezavantajı, fiziksel nesnelerden geçerken Wi-Fi veya 4G sinyallerine göre parazite daha yatkın olmasıdır. Bu sorunun üstesinden gelmek için 5G altyapısının modeli 4G’den faklı bir hale getirildi. 4G’nin sağladığı anten direkler yerine, 5G ağları, yaklaşık 250 metre aralıklarla şehre dağıtılan baz istasyonları tarafından güç alacak ve bu da daha küçük hücre düğümleri oluşturacaktır. 5G baz istasyonları, 4G’ye göre daha az güç gereksinimlerine sahiptir ve bu özellik binalara dağıtım direklerinin daha kolay bağlanabilmesini sağlar.
Kitlesel Çoklu Anten Sistemleri (Massive MIMO):
5G antenleri çoklu giriş çoklu çıkışa (MIMO) sahiptir dolasıyla veri sinyali üzerinde aynı anda birden çok iki yönlü konuşmayı idare edebilir. 5G ağları, 4G’ye kıyasla 20 kat daha fazla konuşmanın üstesinden gelebilir. Kitlesel çoklu anten sistemleri baz istasyonlarının kapasitelerini arttırmaya yarar, bu kapasite artışı da baz istasyonlarının çok daha fazla cihazla iletişim kurmalarını sağlar. Bu özellik, 5G’nin (Internet of Things) IoT ile uyum sağlamasına neden olur. Sonuç olarak, ağa aşırı yüklenmeden, aynı alanda çok daha fazla internet bağlantılı kablosuz aygıt kullanımını mümkün kılar.
Beamforming Teknolojisi:
5G veri iletisini doğru ve düzgün bir şekilde doğru yerlere gidip gelmesi bir hayli zordur. Özellikle, milimetre dalgalarında parazit oluşunca daha da zorlaşır. Bu sorunun üstesinden gelmek için 5g baz istasyonları, beamforming teknolojisini kullanmaya başladı. Beamforming teknolojisinde, kablosuz ağa bağlanmak isteyen cihazlara göre antenler sinyalin dağılımını değiştirirler. Bu sayede ağ kapsama alanı, cihazlara göre hareket eder ve konumuna göre şekil değiştirir. Bu işlemler sonucunda, 5G daha güçlü ve kaliteli bir bağlantı sağlar.
5G’nin Frekanslar
LTE’ye kıyasla 5G kendi içinde üç frekansa sahiptir. Dolayısıyla bu frekansları her kullanıcıya farklı bir kullanıcı deneyimi sunacaktır. Bu frekanslar, düşük bant, orta bant ve yüksek bant frekansı olarak adlandırılır. 5g nedir?
Düşük Bant Frekansı, 1GHz Frekansı olarak da tanımlanır. LTE operatörleri için düşük bant kullanım açısından bir numaralı banttır. Düşük bant frekansı büyük kapsama alanına ve iyi bir duvar penetrasyonuna sahiptir. Fakat düşük bant frekansında maksimum alınan hız 100Mbps’dir.
Orta Bant Frekansı, düşük banttan daha hızlı olup daha az gecikme süresine sahiptir. Fakat orta bant frekansı, düşük bant gibi duvarlara iyi penetre olmaz. Orta bantta 1Gbps kadar hızlar görülmesi mümkündür.
Yüksek Bant Frekansı, 5G için en ideal ve yüksek performansı sağlayan frekanstır. Bu, frekans 10Gbps’e kadar pik hız sunabilir ve diğer frekanslara kıyasla gecikme süresi bir hayli düşüktür. Yüksek Bant Frekansı, düşük kapsama alanına ve düşük bina penetrasyonuna sahiptir. Yüksek bantlar, daha önce veriyi ana ağdan daha küçük alt ağlara iletmek amacıyla kullanıldı. Ancak kullanıcıların cihazlarında hiçbir zaman kullanıma açılmamıştı. Bunun sebebi, daha önce minyatürleştirilmiş antenlerin mevcut olmamasıydı. 5g nedir?
5G avantajları, 5G dezavantajlar, 5G zararlı mı?
5G’nin Dezavantajları
5G’nin avantajları bir hayli fazla olsa da bazı dezavantajları da vardır. Bu dezavantajlardan 3 tanesi aşağıdaki gibidir.
5G’nin Kurulum Pahalılığı:
5G altyapısının geliştirilmesi veya mevcut hücresel altyapıya adaptasyonların yapılması, yüksek maliyetlere neden olabilir. Yüksek hız sağlamak için ihtiyaç duyulan altyapı kurulunca, bu fiyatlar müşterileri yansıtılabilir ve kullanıcılardan çıkartılması hedeflenebilir. Fakat operatörler kullanıcıya fiyat yansıtmamak için şimdiden alternatif yöntemlere yönelmeye başladılar bile.
Kırsal Alanlarda Kullanım:
5G kentsel alanlar için gerçekten hızlı bir bağlantı sağlayabilir fakat kırsal alanlarda yaşayan insanlar 5G bağlantısından tam anlamıyla faydalanamayacaktır. 5G operatörleri, büyük şehirleri hedef alacağı için en son kırsal kesimlerde yaşayan kullanıcılara gelmiş olacaktır. 5g nedir?
Cihazların Pil Sorunları:
5G’ye bağlı olan cihazların pilleri, kısa sürede bittiği görülüyor. 5G’nin cihazlarda verimli bir şekilde kullanılabilir olması için pil teknolojisinin ilerlemesi gerekiyor. Ayrıyeten, tükenmiş pillerin yanı sıra, cihazlarında 5G kullanan kullanıcılar bir hayli ısındığını iddia ediyor ve bu durumdan şikayetçi olmaya başlıyorlar.
5g nedir?, 5G Telefonlar
5G, birçok ülkede yaygın olmasa da bazı 5G telefonlar şimdiden kullanıma sunuldu. Huawei Mate X, Samsung Galaxy 10 ve Xiaomi Mi Mix 3 gibi birçok telefonlarda artık 5G mevcut. Fakat 5G’nin ne zaman kullanıma açılacağını kimse bilmediği için beklemekte fayda var. Örneğin, Apple, 5G’ye şu an için sıcak bakmadığından, sadece Iphone 12’de 5G teknolojisini kullanıyor. Fakat bu Apple için bir strateji olarak da görülebilir. 2012 yılında Apple, Samsung telefonlara kıyasla 4G’ye daha geç geçiş yapmıştı. Dolaysıyla, insanların nasıl bir teknolojiye adapte olması zaman alıyorsa, telefon şirketleri için de aynı şey geçerlidir.
Türkiye de 5G var mı, Türkiye de 5G ne zaman kullanılacak
Türkiye’de 5G Var Mı?
Dünyanın birçok yerinde 5G’ye geçilmeye başlansa da Türkiye’de şu an 5G bulunmuyor ve kullanılmıyor. Fakat Covid-19’a rağmen, 5G teknolojisinin farklı ünitelerinde geliştirme çalışmaları kesintisiz devam ediyor. 5G’nin tahminen kullanıma başlanacağı tarih 2021 yılının ortasında olması bekleniyor. Fakat tüm ülkenin bir arada kullanılabiliyor olması için 2022’yi beklemek gerekiyor. Bazı şirketler 5G’yi kendi içinde deneme sürümü için çıkarsalar da 5G kullanımı için halka sunulan bir sistem bulunmuyor. Pandemi döneminde de ön plana çıkan sistemlerden biri de iletişim altyapısıydı. İyi bir altyapı ve baz istasyonları kurarak, 5G halka açık hale getirilmeye çalışılıyor.
6G Neden Şimdiden Konuşulmaya Başlandı?
Bazı uzmanlar, 5G’nin hedeflediği gecikme, hız ve güvenlik hedeflerini karşılamayacağını söylüyorlar. Bu şüphelerinin üstesinden 6G’nin kolaylıkla gelebileceği söyleniyor. 6G bu sorunların üstesinden gelmesinin yanı sıra, binlerce eşzamanlı bağlantıyı etkinleştirmeye çalışır. Fakat 6G bu kadar iyi özellikleri bir arada sunmasına rağmen önemli problemlerinden biri güvenliktir. Yeni bir saldırı modeli olan, tera-hertz tabanlı ortadaki adam saldırıları (MIMA), hackerların iki ağın arasına sızmasını sağlar. Böylelikle, iki bağlantı arasına sızılarak çeşitli dinleme işlemleri yapılır ve istenilen verilerin ele geçirilme işlemi başlatılır. İyi haber şu ki, yetkililerinin bu soruna, çözüm üretmek için önünde oldukça uzun bir zaman var. 6G ağları, 2030’a kadar kullanılıyor olması beklenmiyor.
Kaynaklar
- Yukarıda kullandığım video linki Bebar Bilim kanalına aittir.
- Euronews‘in yazmış olduğu 5G teknolojisi nedir, hangi risklerle karşı karşıyayız, hayatımız nasıl etkilenecek? adlı yazıdan alınan bir bölüm mevcuttur.
- Karel Yüz Yüze Teknoloji‘nin yazmış olduğu 5G Nedir? 5G Teknolojisi Neler Sağlıyor? adlı yazıdan alınan bir bölüm mevcuttur.
- Kuveyttürk‘ün yazmış olduğu 5G teknolojisi ne demek ve beraberinde hangi yenilikleri getiriyor? adlı yazıdan alınmış bir bölüm mevcuttur.
Leave a reply